Новости

PAMIETAJMY!

11 listopada 1918 roku, po 123 latach niewoli, Polska ponownie pojawiła się na mapie Europy. Państwo nie było w pełni zjednoczone, nie miało ustalonych granic. Obejmowało obszar około 140 tysięcy kilometrów kwadratowych, na których mieszkało 14 i pół miliona ludzi.

W tym dniu, przed 90. laty, Rada Regencyjna utworzona przez dwóch byłych zaborców - Austrię i Niemcy, przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Dzień wcześniej powrócił on z więzienia w Magdeburgu i stał się przywódcą tworzącego się państwa polskiego. Po pertraktacjach Piłsudskiego z Centralną Radą Żołnierską, wojska niemieckie zaczęły się wycofywać z Królestwa Polskiego. Na ulicach Warszawy oraz innych miast spontanicznie, z udziałem ludności cywilnej, rozbrajano żołnierzy niemieckich.

16 listopada Józef Piłsudski wystosował depeszę do państw Ententy, w której informował o powstaniu niepodległego państwa polskiego obejmującego wszystkie wyzwolone ziemie polskie.

11 listopada 1918 roku był nie tyle datą odzyskania pełnej niepodległości, co dniem odrodzenia się ducha narodowego. Przed Polską i Polakami otworzyła się dziejowa szansa odbudowania silnego państwa liczącego się w Europie.

W wyniku zaborów państwo polskie zostało wymazane z mapy Europy. Pomimo licznych powstań, nie udało się doprowadzić do odzyskania niepodległości. Dopiero światowy konflikt, w którym wzięły udział wszystkie mocarstwa zaborcze, stał się szansą na niepodległość.

11 listopada 1918 roku Niemcy podpisały rozejm z aliantami w Compiegne pod Paryżem, co zakończyło I wojnę światową. Zaistniała sytuacja międzynarodowa stałą się dla Polski wyjątkowo korzystna.

10 listopada rano specjalnym pociągiem przybył do Warszawy Józef Piłsudski, zwolniony z twierdzy magdeburskiej, gdzie od 16-tu miesięcy był więziony przez Niemców.

11 listopada Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekazała Piłsudskiemu władzę nad podległym jej wojskiem. Powodem takiej decyzji było grożące Polsce niebezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne. W tym czasie powstały bowiem lokalne ośrodki władzy, reprezentujące rozmaite ugrupowania polityczne, które chciały rozszerzyć zasięg swoich wpływów.

Po rozmowach Piłsudskiego z Centralną Radą Żołnierską, przeprowadzonych 10 listopada, armia niemiecka zaczęła wycofywać się z Królestwa Polskiego. W nocy rozbrojono również niemiecki garnizon stacjonujący w Warszawie.

14 listopada Józef Piłsudski przejął całkowitą władzę w kraju z rąk Rady Regencyjnej, która jednocześnie rozwiązała się, oświadczając, iż "od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu".

18 listopada marszałek Piłsudski powołał rząd. Premierem został socjalista Jędrzej Moraczewski. Jego gabinet nie wzbudzał tak wielkich obaw prawicy, jak powołany 6 listopada tymczasowy rząd Ignacego Daszyńskiego.

Cztery dni później, 22 listopada 1918 roku Józef Piłsudski został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa, aby sprawować "Najwyższą Władzę Republiki Polskiej" do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego.

11 listopada nie od razu stał się świętem państwowym. Spory o datę odrodzenia państwa polskiego toczyły się przez całe dwudziestolecie międzywojenne. Dzień 11 listopada ustanowiono świętem narodowym dopiero ustawą z kwietnia 1937 roku, czyli prawie 20 lat po odzyskaniu niepodległości. Przed II wojną światową święto obchodzono tylko dwa razy - w roku 1937 i 1938.

W 1945 roku listopadowe święto zostało zniesione. W jego miejsce wprowadzono 22 lipca. Wraz z narastaniem opozycji wobec PRL, dzień 11 listopada stawał się coraz częściej okazją do demonstrowania społecznego oporu.

11 listopada 1981 roku po raz pierwszy w historii PRL władze państwowe złożyły wieńce przed Grobem Nieznanego Żołnierza, a data została wpisana w kalendarz oficjalnie obchodzonych rocznic. W 1989 roku 11 listopada został przywrócony jako święto państwowe. Obchodzimy je co roku, jako Narodowe Święto Niepodległości.