Aktualności

W dniach od 4 do 7.10.2012 r. przebywał w Sankt Petersburgu abp. Henryk Muszyński, arcybiskup senior archidiecezji gnieźnieńskiej, w związku z konferencją na Państwowym Uniwersytecie ”Indywidualna, wspólnotowa, zbiorowa i państwowa pamięć i wartości”. Przebywał w mieście nad Newą przed wszystkim jako były przewodniczy Zespołu Konferencji Episkopatu Polski ds. Rozmów z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym. Został zaproszony ma konferencję przez prof. Adama Rotfelda, współprzewodniczącego Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych.

Konferencja była pokłosiem Wspólnego Przesłania do narodów Polski i Rosji podpisanego 17 sierpnia 2012 r. w Warszawie. Część Konferencji była poświęcona temu dokumentowi. W ten sposób urzeczywistniła się możliwość, aby w niedługim czasie rozpoczęty dialog w Warszawie przenieść na ziemię rosyjską. Oprócz wymienionych już osób do Petersburga z Uniwersytetu Warszawskiego przybyli m.in. profesorowie Jan Kieniewicz i Krzysztof Kosiela. Obecnym był także dr Andrzej Grajewski. Z rosyjskiej strony uczestników konferencji przywitał Aleksiej Kudryn, obecnie dziekan Fakultetu Sztuk Wyzwolonych „Artes Liberales”, były minister finansów Rosyjskiej Federacji. Wizytą arcybiskupa od strony kościelnej w Petersburgu zajmował się autor niniejszego artykułu (Msza św. w czterech kościołach, wizyta w seminarium duchownym).

W czasie tej kilkudniowej wizyty abp. H. Muszyński dawał ciągłe świadectwo o ważności tego historycznego przesłania w czasie różnych homilii, spotkań, rozmów, czy też wywiadów dla środków społecznego przekazu. Mówił także o nie łatwej historii powstawania tego aktu i o jego kompromisowym znaczeniu. Podsumowując krótko jego wszystkie wypowiedzi, można powiedzieć, że inicjatywę tę rozpoczęli prawosławni mnisi z klasztoru Nilo-Stołobieńskiego, w miejscu gdzie mieścił się obóz rozstrzelanych polskich oficerów, a później pochowanych w Miednoje. Mnisi znaleźli korporał na którym było napisane: "Matko Boska Częstochowska, módl się za nasz Kościół”. I przechowywali korporał jako świętość po jednym z zamordowanych kapłanów oficerów. Później zwrócili się oni listem do abp. Muszyńskiego z prośbą o przysłanie im ikony Matki Bożej Częstochowskiej. Ojcowie Paulini w Częstochowie postarali się o taką ikonę i była ona już gotowa w 2008 r. Jednak przez półtora roku ikona czekała na zamawiających i jej przekazanie nastąpiło we wrześniu 2009 roku. Później okazało się, że mnisi otrzymali na swoje działanie specjalne błogosławieństwo Patriarchy Cyryla, i reakcja polskiej strony miała być swoistym testem, czy uda się nawiązać odpowiedni kontakt z katolicką stroną. Po tym pierwszym kontakcie w 2010 r. rozpoczęły się negocjacje sprawie wspólnego przesłania do dwóch narodów i trwały dwa i pół roku (2010-2012). W tym celu abp. H. Muszyński cztery razy spotykał się osobiście metropolitą Hilarionem. Pierwsze spotkanie to była znajomość i dialog na temat, jakie są oczekiwania każdej ze stron. Na drugim spotkaniu każda ze stron przygotowała swój własny dokument, po to, aby z nich stworzyć jedną całość. Potem nastąpiło trzeci i czwarte spotkanie, a także długie miesiące szukania kompromisowego wariantu tekstu. Mimo różnych zawikłań, wola co do uzgodnienia przesłania była po obu stronach. Bez osobistego zaangażowania patriarchy Cyryla, kilka razy podkreślał abp Muszyński, nie było by możliwe znalezienie odpowiedniego kompromisu. Każda ze stron nie jest w pełni zadowolona z tego przesłania, które chociaż było wielkim kompromisem, to jednak zapoczątkowało nową drogę w dobrym kierunku. Abp H. Muszyński wyrażał także nadzieję, że to przesłanie powinno wpłynąć także w dobrym kierunku na życie zarówno prawosławnych chrześcijan w Polsce, jak i rosyjskich katolików. Pojednanie jest dziełem samego Boga, a przyczyną wszelkiego podziału jest grzech. Dokument ten był jednocześnie konsultowany, zarówno z jednym, jak i drugim Kościołem, gdyż nie możemy zwracać do prawosławnych, nie myśląc o Kościele katolickim. Problem pojednania jest wielostronnym problemem i to, co zostało już zrobione, stanowi pierwszy krok, w nadziei, że spotka on wielu zwolenników. I słowa Głowy Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie, o tym, że może w końcu także oba Kościoły podpiszą wkrótce takie wspólne oświadczenie, dowodzi, że ten dialog przynosi już pozytywne owoce.

Petersburska konferencja dowodzi także, że relacje między dwoma Kościołami się zacieśniają, że zaczynamy szanować się w ramach naszej odmienności. Był także na niej obecny ks. Dmitrij Sizonienko, sekretarz Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego. Abp. Muszyński w czasie tejże konferencji podkreślił, że zadaniem historyków jest ustalanie obiektywnej prawdy i uzgodnienia historycznych wykładni. Tak więc płaszczyzna historyczna powinna byc opracowana przez historyków, moralna przez Kościoły. I takim dobrym przykładem jest książka w dwóch wersjach językowych wydana w Warszawie i w Moskwie w 2010 r. „Białe Plamy - Czarne Plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich (1918-2008) wydane przez Polsko-Rosyjską Grupę do Spraw Trudnych.

W pierwszym dniu przebywania abp. H. Muszyńskiego przyszła z Moskwy od razu dobra wiadomość, dla wszystkich uczestników konferencji, że w dniu 4.10.2012 w patriarchalnej i synodalnej rezydencji w Klasztorze św. Daniela pod przewodnictwem patriarchy Moskwy i Wszechrusi Cyryla, odbyło się kolejne posiedzenie Świętego Synodu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W czasie którego wysłuchano informację patriarchy o podpisaniu Wspólnego Przesłania do narodów Rosji i Polski w dniu 17 sierpnia 2012 r. na Zamku Królewskim w Warszawie. Głównym motywem Przesłania było według Patriarchy wezwanie do przebaczenia i wzajemnego pojednania w duchu chrześcijańskiej miłości dwóch narodów. W dokumencie posynodalnym zostało napisane także, że „W dniu 9 września 2012 r. Wspólne Przesłanie zostało odczytane we wszystkich kościołach katolickich w Polsce. W ten sam dzień Wspólne Przesłanie było także odczytane na Świętej Liturgii przez Jego Świątobliwość Patriarchę Cyryla w patriarchalnej katedrze Chrystusa Zbawiciela w Moskwie, zostało także nagłośnione przez media kościelne i było szeroko omawiane w rosyjskich, jak i zagranicznych masmediach. W dniu 26 września 2012 r. w Radzie Federacji Zgromadzenia Federalnego Rosyjskiej Federacji, z udziałem przedstawicieli rosyjskiego Kościoła prawosławnego, odbył się okrągły stół dotyczący umocnienia stosunków między narodami Rosji i Polski. W czasie niego został podkreślony ogromny wkład w jaki to wzniósł Rosyjski Kościół Prawosławny, jak i rzymskokatolicki Kościół w Polsce”.

Rezolucją ojców synodalnych było stwierdzenie, że trzeba:

1. Uznać szczególność historycznego znaczenia Wspólnego Przesłania do narodów Rosji i Polski, w którym została założona podstawa dla dialogu i współpracy między narodami Rosji i Polski.

2. Świadcząc o pojednaniu jako niezbędnym akcie duchownym, który jest niezbędny do przezwyciężenia goryczy wzajemnej nieprzyjaźni i wrogości, wezwać narody Rosji i Polski, nie zapominając o lekcjach historii, do utworzenia nowej strony w stosunkach między dwoma krajami.

3. Podkreślić, że wspólne przesłanie w którym został wyrażony niepokój z powodu niszczenia fundamentów kultury chrześcijańskiej w Europie, utworzyło platformę do połączonego działania Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i rzymskokatolickiego Kościoła w Polsce w zakresie obrony tradycyjnych wartości chrześcijańskich na kontynencie.

Protokół z tych obrad został podpisany przez Patriarchę Moskwy i Wszechrusi Cyryla, a także 14 innych stałych i tymczasowych członków prawosławnego Synodu wchodzących w skład Moskiewskiego Patriarchatu, w tym metropolitów; Petersburga i Ładogi, Kijowa i całej Ukrainy, Kiszyniowa i całej Mołdawii, Astańskiego i Kazachstańskiego i patriarchalnego egzarchy całej Białorusi.

W komentarzu do tej wiadomości abp. H. Muszyński powiedział, że nie spodziewał się tak, szybkiej akceptacji ze strony najważniejszych hierarchów prawosławia, gdyż pamiętał słowa patriarchy Cyryla, że takie postanowienia Święty Synod, będzie mógł przyjąć dopiero w dniu 2.02.2013 r.

Nie mogło także zabraknąć wizyty abp. H. Muszyńskiego na Lewaszowskim Cmentarzu ofiar stalinowskich pod Petersburgiem i złożenia kwiatów pod polskim pomnikiem z 1993 r. z napisem: „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Komentarzem arcybiskupa były słowa: „Oto, jak niektórzy w swoim działaniu na temat pojednania nas dawno wyprzedzili”.

Dlatego też miejmy nadzieję, że w ramach chrześcijańskiej miłości i wzajemnego przebaczenia win, będzie coraz częściej dochodzić, do różnych aktów wzajemnego dialogu i współpracy.