Zamość został założony przez hetmana i kanclerza Jana Zamoyskiego. Zamość był prywatnym miastem – twierdzą, której powstanie zostało zainspirowane przez renesansowy koncept miasta idealnego. Trzeba było człowieka wielkiej odwagi i pewności siebie by zrealizować go na peryferiach ówczesnej Europy.

Zamość powstał według planów włoskiego architekta Bernardo Morando w latach 1578 - 1615. W obrębie siedmiobocznej twierdzy znalazło się miasto i rezydencja Jana Zamoyskiego. Przy kwadratowym rynku o boku długości 100 metrów stanął monumentalny ratusz i kamienice z podcieniami zwieńczone renesansowymi attykami. W mieście została również ufundowana Akademia Zamoyska, która na kilkadziesiąt lat pozostawała czołową uczelnią Rzeczypospolitej. Było to więc miasto stworzone na zlecenie humanisty, który poza wojną i polityką, miał także ambicje współtworzenia kultury. 

W I Rzeczpospolitej wiele narodów i wyznań znajdowało spokojną przystań. Kanclerz Zamoyski zasiedlił swe miasto Polakami, Rusinami, Żydami, Ormianami, Grekami, a nawet Włochami i Szkotami. Każdy mógł wyznawać swą religię i mówić w swoim języku. W Zamościu znalazły się kościoły katolickie, kościół ormiański, cerkiew unicka i synagoga.

Dodatkowym atutem, który przyciągał osadników były potężne fortyfikacje bastionowe. Wiek XVI przyniósł wielkie zmiany w wojskowości – pierwszoplanową rolę w obleganiu twierdz zyskały armaty i moździerze. Fortyfikacje nie pięły się już ku górze, a rozszerzały, pochłaniając duże przestrzenie otaczające miasto. Zamość chroniony był przez osiem bastionów ziemno – murowanych, fosy i stawy. Dzięki nim przetrwał oblężenie Kozaków Bohdana Chmielnickiego (1648) i armii szwedzkiej Karola X Gustawa (1656). Szturmem zdobyli go Polacy w 1809 r. na Austriakach. Dwukrotnie skapitulował przed Rosjanami: w 1813 i 1831. W 1813 r. twierdza broniła się przez 10 miesięcy, a poddała na wieść o klęsce Napoleona pod Lipskiem.

PODPISY POD ZDJĘCIA:

Zamość z czasów Jana Zamoyskiego jest historycznym centrum dzisiejszego miasta. Otacza je park miejski, w którym można podziwiać zachowane fortyfikacje. [fot. www.lubelskie.pl]